Coğrafi Keşifler Kronolojisi
Coğrafi Keşifler Kronolojisi
15. ve 16. yüzyıllarda Avrupalılar tarafından yeni ticaret yollarının, okyanusların ve kıtaların bulunmasına "Coğrafi Keşifler" denmiştir. Önceleri dini ve ilmi amaçlarla başlayan dünyaya yayılma hareketleri 15. yüzyılın ikinci yarısında açık bir şekilde ekonomik amaçlara yönelmiştir.
Yeniçağ Avrupası'nda ticaretin gelişmesi, paranın esası olan değerli madenlere ihtiyacı arttırmıştır. Avrupalılar, değerli madenlere ulaşabilmek için Asya ve Avrupa'ya seferler düzenlemişlerdir.
Coğrafi Keşiflerin Nedenleri
*Avrupalıların pusulayı öğrenmeleri, gemicilik ve coğrafya bilgilerinin artması.
*Avrupalıların, doğu ülkelerinin zenginliklerine ulaşabilmek amacıyla yeni ticaret yolları aramaları.
*Istanbul'un fethinden sonra Türklerin, doğu ticaret yollarına hâkim olmaları ve Avrupalıların açık denizlere çıkma ihtiyacı hissetmeleri.
*Avrupa'da değerli madenlerin az bulunmasından dolayı kralların (Ispanyol-Portekiz) gemicileri desteklemesi.
*Avrupalıların, Hıristiyanlık dinini yaymak istemeleri.
*Avrupalıların dünyayı tanımak istemeleri.
Keşifler
Ipek Yolu
Çin'den başlayarak Orta Asya üzerinden, Hazar Denizi'nin güneyinden ve kuzeyinden geçerek Trabzon ve Kırım Limanlarına gelen malların buralardan Avrupa'ya ulaştığı yoldur.
Baharat Yolu
Hindistan'dan başlayarak Iran Körfezi ve Irak üzerinden Suriye Limanlarına veya Kızıldeniz yoluyla Süveyş ve Akabe'ye, oradan da kara yoluyla Iskenderiye'ye ulaşan yoldur. Uzak Doğu ile yapılan ticaret, Venedik ve Mısırlıların elinde bulunuyordu. Bu devletler, diğer devletlerin Baharat Yolu'ndan faydalanmasını engellemeye çalışmışlardır.
Ilk keşif seyahatleri, Atlantik Okyanusu ve Afrika Sahillerinde 14. yüzyılın başlarında Fransız ve Cenevizli gemiciler tarafından yapılmıştır. Bu seyahatler sonucunda Kanarya ve Azor Adaları keşfedildi.
Kristof Kolomb, 1492'de Amerika Kıtası'na ulaştı. Portekizli gemici Bartelmi Diyaz'ın Ümit Burnu'nu bulmasından sonra Vasko dö Gama, Ümit Burnu'nu dolaşarak Hint Okyanusu ve Hindistan'a ulaştı. Portekizli Macellan ve Del Kano, dünyayı dolaşarak yuvarlaklığını kanıtlamışlardır.
Keşiflerin Sonuçları
*Keşifler, dünya tarihinde önemli sosyal, siyasal, ekonomik ve dini değişikliklere neden olmuştur. Bu durum, keşiflerin evrensel yönünü ortaya koymaktadır.
*Eski ticaret yolları değişti. Akdeniz, doğu -batı ticaretindeki önemini kaybetti. Baharat ve Ipek Yolları önemini kaybetti. Bu durum Atlas Okyanusu Limanlarının önem kazanmasına neden olmuştur.
*Avrupalılar, yeni keşfedilen yerlerde sömürge imparatorlukları kurdular. Bu durum, keşfedilen ülkelerden Avrupa'ya altın ve gümüş başta olmak üzere bol miktarda hammadde götürülmesine neden olmuştur. Bu gelişmeler Avrupa'nın zenginleşmesini, hayat standartlarının yükselmesini ve Rönesans hareketlerinin gerçekleştirilmesini sağlamıştır.
*Ticaretle uğraşan burjuva sınıfı zenginleşmiş ve Avrupa ürünleri yeni pazarlar bulmuştur. Böylece daha sonraki yıllarda gerçekleşecek olan Sanayi Devrimi'ne ortam hazırlanmıştır.
*Keşfedilen yerlere Avrupa'dan göçler olmuş, bu durum Avrupa kültür ve medeniyetinin yayılmasını sağlamıştır.
*Hıristiyanlık, yeni ülkelere yayılmıştır. Ancak bazı bilimsel gerçeklerin ortaya çıkması sonucunda Hıristiyanların dini inançları zayıflamış, Kilise'ye güven sarsılmıştır.
*Dünyanın bazı yerleri, Avrupalılar tarafından tanınmış, yeni kültürler, canlılar ve ırklar ortaya çıkmıştır.
Coğrafi Keşiflerin Türk Dünyası Üzerindeki Etkileri
Coğrafi Keşifler, bütün insanlığı etkilemiştir. Bu yönüyle evrensel bir özelliğe sahiptir. Akdeniz Limanları, Coğrafya Keşifler sonucunda önemini kaybetti. Ancak 1869'da Süveyş Kanalı'nın Fransızlar tarafından açılmasıyla bu limanlar yeniden önem kazanmıştır.
Coğrafi Keşifler, Müslüman ülkeler açısından büyük zararlara neden olmuştur. Islam ülkeleri yoksullaşmış, Türkistan Hanlıkları giderek zayıflamış ve Ruslar karşısında gerilemiştir. Osmanlı Imparatorluğu, Ipek ve Baharat Yollarına hakim olmasına rağmen yolların değişmesinden dolayı umduklarına ulaşamamıştır. Osmanlı Imparatorluğu, ticaret faaliyetlerini yeniden geliştirebilmek için Avrupalı devletlere kapitülasyonlar vermek zorunda kaldı.
Ayrıca Osmanlı topraklarında kervan yolları boyunca faaliyet gösteren halk ve zanaatkârlar işsiz kaldı. Bu durum, Osmanlı Devleti'nde ekonomik sıkıntılara ve Celali Isyanları'na zemin hazırlamıştır.
Osmanlı Devleti, Hint ticaret yolunun hakimiyeti için Portekizlilerle, Akdeniz hakimiyeti için de Ispanyollarla mücadele etti. Endonezya'da savunma ve koruma savaşları yapan Osmanlı Devleti, Hıristiyan Avrupa karşısında ''Doğu Kalkanı'' haline gelmiştir.
Yıl Yıl Coğrafi Keşifler
860'a doğru
Izlanda
Naddod
875'e doğru
Beyazdeniz
Ottar
982'ye doğru
Grönland
Kızıl Erik
1246
Tataristan
Giovanni, Dal Piano Dei Carpini
1253
Moğolistan
Rubroek
1271-1275
Çin
Marco Polo
1431
Asor adaları
Gonçalvo Velho Cabral
1441
Beyaz Burun
Nuno Tristao
1445
Senegal
Lançarote Peçanha
1471
Gine Körfezi
Joao de Santarem
1482
Kongo
Diego Cam
1487
Ümit Burnu
Bartolomeu Dias
1492
Amerika (San Salvador)
Kristof Kolomb
1492
Haiti
Kristof Kolomb
1497
Newfoundland
G. Caboto, S. Caboto
1497-1499
Afrika ve Hindistan kıyıları
Vasco de Gama
1498
Labrador
Giovanni Caboto
1499
Venezuela
Ojeda, Amerigo Vespucci
1500
Amazon
Pinzon
1500
Brezilya
Pedro Alvares Cabal
1502
Orta Amerika
Kristof Kolomb
1505
Seylan
Almeida
1508
Malakka
Siqueira
1511
Sunda Adaları
A. d'Abreu
1513
Florida
Juan Ponce de León
1513
Panama
Nunez de Balboa
1515'e doğru
Bermuda Adaları
Juan Bermudez
1516
Rio de la Plata
Diaz de Solis
1518
Meksika
Fernanadez de Cordoba
1519
Tenochtitlan (Mexico)
Cortes
1520
Ateş Ülkesi
Ferdinand Magellan
1521
Filipin Adaları
Ferdinand Magellan
1524
Nouvelle France
Versazano
1532-1534
Peru'nun fethi
F. Pizarro
1534
Kanada
Jacques Cartier
1535
Kaliforniya
Cortes
1535
Şili
D. de Almagro
1540
Colorado
F. Alarcon
1542
Japonya
Mendes Pinto
1568
Salomon Adaları
Mendana
1576
Baffin Adası
Frobisher
1577
Virginia
W. Raleigh
1581-1584
Sibirya
Yermak
1585
Davis Boğazı
J. Davis
1594
Novaya Zemlya
Barents
1595
Marquises Adaları
Mendana
1605
Yeni Hollanda (Avustralya)
Willem Janszoon
1606
Yeni Hebrides Adaları
Queiros
1610
Hudson Körfezi
Henry Hudson
1615'e doğru
Horn Burnu
J. Lemaire
1642
Tasmanya
A. Tasman
1642
Yeni Zelanda
A. Tasman
1697
Kamçatka
Atlasov
1700
New Britain
Dampier
1722
Samoa Adaları
Roggeveen
1739
Bering Boğazı
Bering
1741
Aleut Adaları
Bering ve Delisle
1767
Tahiti
Wallis
1768
Lousiade Takımadaları
Bougainville
1772
Kerguelen Adaları
Kerguelen
1774
Yeni Kaledonya
Cook
1778
Yeni Kaledonya
Cook
1788
Mackenzie Irmağı
Mackenzie
1791
Vancouver Adası
Vancouver
1840
Adélie toprağı
Dumont d'Urville
1839-1842
Victoria toprağı
J. C. Rose
1878-1879
Kuzeydoğu Geçidi
E. Nordenskjöld
1903-1906
Kuzeybatı geçidi
R. Amundsen
1908-1909
Magnetik Güney Kutbu
E. Schackleton
1909
Kuzey Kutbu
Peary
1911
Güney Kutbu
R. Amundsen
1926
Güney Kutbu
R. Amundsen ve Nobile
Ayrıca Bakınız
Coğrafi Keşifler ve Dünyanın Dolaşılması
Haçlı Seferleri Neden ve Sonuçları
Ortacağ Avrupa Tarihi Ders Notları
Yeniçağ'da Avrupa Tarihi Notları (1453-1789)